Back-ups
Ik maak tegenwoordig backups. Ja, backups. Jarenlang heb ik leerlingen geleerd waarom en hoe ze dat moeten doen en nu doe ik het ook. Ik heb lang gedacht dat zoiets bij RISC OS-systemen niet hoeft. Maar eigenlijk wist ik wel beter. Jaren geleden ging een vaste schijf plotseling kapot. Ik kon er nog een deel van redden, maar ik was behoorlijk wat bestanden kwijt. Krijg je nooit meer terug.
Tot voor kort gebruikte ik een aantal 100 Mb Zip-schijven voor de backups. Voor RISC OS is dat eigenlijk wel voldoende. Maar ik deed dat niet structureel. Meer als ik tijd had én zin, want daar was ik wel een uurtje mee bezig. Het ging via SCSI en dat was niet echt snel. Ik maakte vooral van de Boot een backup, maar ook van bestanden. Van programma’s niet, want die kun je toch weer opnieuw installeren. Maar als de vaste schijf kapot gaat, levert dat installeren een hele hoop werk op. Dat moet toch anders kunnen.
Ik heb een tweede vaste schijf gekocht, tamelijk goedkoop, en ingebouwd. De ene heet Iyonix, de andere Backup. Ik kan me poëtischere namen voorstellen. Castor en Pollux, Adam en Eva, Jip en Janneke, Berg en Dal of HardDisc4 en HardDisc5. Maar deze namen maken het gebruik wel duidelijk. Iyonix is de bronschijf en Backup de doelschijf. Nu kan ik iedere dag of iedere week van Iyonix alles kopiëren naar Backup. Dan heb ik een reservekopie. Van de Boot, programma’s en bestanden, alles staat er op. Maar deze manier heeft twee nadelen:
1 je moet het zelf doen;
2 het kost veel tijd, omdat alles steeds opnieuw bewaard wordt.
Ik ben op zoek gegaan naar een programma dat het voor me doet en dat heb ik nu: YABU. Dat is niet de naam van een figuur uit Star Wars, maar een afkorting voor Yet Another Backup Utility. Alex Waugh heeft het gemaakt en je vindt het op
http://www.cp15.org/utilities Het werkt erg handig en vooral snel. Het idee is dat je eerst een volledige backup maakt. Van alle bestanden en mappen. Dat kost wat tijd. Tegelijk wordt er een lijst aangemaakt van de gebackupte bestanden en mappen. Later maak je een zogenaamde selectieve backup van alleen nieuwe of gewijzigde bestanden. Het is eigenlijk dezelfde manier als de volledige, maar nu vergelijkt het programma schijf Iyonix en het bestand. Wat hetzelfde is, wordt overgeslagen. Dat bespaart enorm veel tijd. Het programma kan rekening houden met datum en tijd waarop het bestand is opgeslagen, maar ook (als je dat instelt) met een checksum. Die verandert als het bestand ook maar één bit verandert.
Deze vorm van selectieve backup wordt ook incrementele backup genoemd. Increment betekent aanwas. Het is dus een groeiende vorm van backup. De basis is de volledige backup, de aanwas zijn de nieuwe of gewijzigde bestanden die apart bewaard kunnen worden. Apart in de zin van ‘op een ander tijdstip’ en ‘onder een andere naam’. Als je dat wilt in een andere map op de vaste schijf. Je kunt de backup zelfs in een map laten plaatsen waarbij de map automatisch de naam krijgt met de datum van de backup, bijvoorbeeld ‘Volledig-9-12-2005’ of ‘Increment-10-12-2005’. Handig voor meerdere backups. Maak je bijvoorbeeld een keer per week een volledige, en iedere dag een incrementele backup. Na een paar weken verwijder je de oudste backups van de schijf. Zorg wel dat je minstens twee van de meest recente volledige en twee van de meest recente incrementele backups overhoudt. Overigens werkt YABU ook met andere media dan vaste schijven, maar niet met diskettes.
Ik mailde Alex of hij het programma niet wat kon wijzigen zodat je het kunt gebruiken via Alarm. Je weet dat je Alarm kunt gebruiken als wekker om je op tijd te waarschuwen dat je...(noem maar wat). Op de ingestelde tijd verschijnt er een venster op het scherm met de mededeling dat je...(noem datzelfde nog maar eens). Er kan ook een geluidje bij. Door geen tekst in te voeren, maar een programma in het venster te slepen, wordt het programma geactiveerd op het juiste tijdstip. Je kunt het instellen als een ‘repeating alarm’ en daarbij de interval instellen: iedere dag, iedere drie dagen, iedere week, wat je wil. Zou handig zijn, want dan hoef je YABU niet zelf te starten. Krijg ik een mailtje van hem terug dat YABU dat al kan. Ik had een stukje handleiding niet gelezen. Wel doen. Daar staat hoe het moet. Je voedt Alarm nu met twee bestanden. De ene wordt een keer per week gestart, de andere iedere dag. En, geloof me, hoe meer je van deze backupprocedure automatisch laat doen, hoe minder kans dat je het vergeet en hoe groter de betrouwbaarheid.
Het stoort me wel dat er twee vaste schijven draaien, terwijl ik er maar een nodig heb en dat is Iyonix. Backup draait vrolijk mee. Ik had een USB-schijf kunnen nemen. Of zo’n kastje dat van je parallelle schijf een USBschijf maakt. Die sluit je aan wanneer je hem wilt gebruiken. Maar ik heb nu eenmaal een ingebouwde. En die maken allebei geluid. Per schijf maar een beetje, maar samen toch wat veel. Stond Backup maar stil.
Nou, dat kan. Met Spin van Erik Groenhuis. Uit 1998. En blijkbaar 32-bits, want RISC OS 5 stribbelt niet tegen. Te vinden op
http://www.xs4all.nl/~erikgrnh/riscos/spin.html Je kunt instellen welke schijf gestopt moet worden en na hoeveel tijd. Ik heb er een Obey-file voor gemaakt met de regel:
Run ADFS::Iyonix.$.Utilities.Backup.!Spin -delay5 20
waarbij -delay5 aangeeft dat het om schijf 5 gaat en dat is Backup. Dat bestandje heeft een plaatsje op schijf Iyonix en in de Boot bij Run wordt het tijdens de start aangeroepen. Tijdens het starten van de computer draait Backup mee, maar na 20 seconden wordt hij uitgeschakeld. Ik kan op het icoon van Backup klikken, op de icoonbalk, dan start Backup vanzelf op en is weer toegankelijk. Waarom na 20 seconden en niet na 1? Bij het maken van de backup wordt de lijst gecontroleerd. Als er daardoor een aantal seconden voorbij gaan, stopt schijf Backup te vroeg en dan kost het extra tijd om hem weer te starten.
Wat als het misgaat? Als schijf Iyonix het begeeft? Dan bouw je een nieuwe schijf in, initialiseer je hem met HForm, kopieer je alles van Backup naar de nieuwe (eerst de volledige en daarna de incrementele backups) en klaar. We noemen dat Restore. En als Backup stuk gaat, bouw ik daarvoor een nieuwe in en maak opnieuw een backup. Eigenlijk is het nog beter om de doelschijf (Backup) ergens anders te bewaren. Niet in dezelfde kast, aangesloten op dezelfde voeding. Als ik eens geld over heb, koop ik zo’n kastje om van parallel USB te maken en dan kan Backup inderdaad extern. Maar voorlopig werkt het prima zo. Ik zou weer rustig kunnen slapen ware het niet dat ik me afvraag waar het heen moet met de wereld enzo.
Peter Scheele
3 december 2006