Wegversmalling13
Peter Scheele
16 november 1998
Wegversmalling13
1 De bit-bang
PC-gebruikers hebben het gehaald. Op tijd waren de systemen aangepast. Vraag niet wat het gekost heeft: in de PC-wereld in Nederland alleen al zijn miljarden uitgegeven om een zelf-gecreëerd probleem op te lossen. RISC OS loopt probleemloos door tot 2249!
2 De tand des tijds
Stonehenge is millenniumproof gebleken, evenals de piramides in Egypte en een paar hunenbedden in Drenthe. En nu beitelen we teksten niet meer in een onvergankelijk materiaal als steen, maar ook perkament en papier kunnen lange tijd gegevens blijven dragen. We kunnen ons daardoor een vrij gedetailleerd beeld vormen van het leven in vorige eeuwen.
Maar we zagen het eigenlijk al met de nitraatfilms uit het begin van deze eeuw: ze zijn bijna tot stof vergaan. Het huidige papier gaat maar een mensenleven mee. Videobanden zijn eerder verloren. Van diskettes en vaste schijven weten we dat die na een jaar of tien geen informatie meer bevatten. Hoe cd's zich zullen houden, is nog niet bekend, maar sommigen gaan uit van 25 jaar. En het is niet alleen het fysieke verval. Er zijn ook apparaten nodig om een groot aantal soorten gegevensdrager toegankelijk te maken. En die apparaten worden verder ontwikkeld en standaards veranderen; na verloop van tijd is een gegevensdrager vanzelf niet meer te lezen. Kranten, tijdschriften, films, video's, muziek, boeken, cd's etc. die nu gepubliceerd worden, zijn er over pakweg 50 jaar niet meer. De samenleving wordt het slachtoffer van Alzheimer. Over honderd jaar ziet men aan onze gebouwen waartoe we in staat waren. Men ziet overblijfselen van de hedendaagse beeldende kunst, er zijn vast resten van onze welvaart te vinden in afvalhopen en bijna verroeste auto's, maar er is niets meer te vinden over onze gedachten die eraan ten grondslag lagen en men zal ons wellicht beschouwen als technologische barbaren uit een soort hoogontwikkelde prehistorie.
3 Bruikbaarheid
Het rare van steeds meer apparaten is dat er twee, soms meer, componenten nodig zijn om zo'n ding te laten werken. Vroeger had ik een wekker die met een sleutel moest worden opgewonden. Je kon dat hooguit vergeten, want een niet tikkende wekker hoor je niet.
Als je met een cameraatje foto's wilt maken, dien je voor zeker twee zaken te zorgen: er moeten een filmpje en batterijen in en als een van de twee ontbreekt, of beide, werkt het niet. Dat zie je aan de volgende waarheidstabel:
film en batterij = doet het…
niet en niet = niet
niet en wel = niet
wel en niet = niet
wel en wel = wel
en je ziet dat in 75% van de gevallen er geen foto's gemaakt kunnen worden.
Ik heb Kees van Kooten, als de vieze man, ooit een pornovideo zien bekijken zonder videorecorder.
4 Materiaal
Er zijn er die hun teksten schrijven met een balpennetje van vijftig cent en er zijn er die er een computer met toebehoren van tienduizend gulden voor nodig hebben. Mag je een onderscheid maken in de kwaliteit van het eindprodukt? Is het aanvaardbaar 'sperciebonen' op een boodschappenbriefje te schrijven en een printer 'Een aantal teksten zijn door mijn computer uitgeprint' te laten afdrukken? Ergens heb ik het idee dat de investering van vijf- of tienduizend gulden in kwaliteit van het produkt zichtbaar moet zijn. Ergens heb ik het idee dat velen het balpennetje niet ontgroeid zijn, aan hun taalgebruik te zien.
De puntjes op de i doet je printer wel, voor de kwaliteit van de tekst moet je zelf zorgen.
5 Waar ben ik?
Weet je op welke plaatsen je geregistreerd staat? In vorige eeuwen wist iemand zijn naam, misschien zijn geboortedatum, de straat waar hij woonde en de naam van het huis, te zien aan de gevelsteen. Nu heeft iemand naast zijn naam, geboortedatum en straat ook nog een postcode, telefoonnummer (sommigen zelfs meer dan een), emailadres, sofinummer, bank- of gironummer, pincodes, creditcartnummers, toegangscodes, wachtwoorden, bloedgroep, IQ etc. Vroeger stond men geregistreerd in een kerkelijk register en na Napoleon ook in een register van de burgelijke stand. Nú is de lijst opmerkelijk langer. In hoeveel bestanden komen je gegevens voor? In tien, honderd, tweehonderd of meer? Wat weet men daar van jou? En wat weet jij van wat men van jou weet? En heb je invloed op wat daar is vastgelegd? Volgens de wet op de persoonsregistratie wel, maar werkt dat in de praktijk als je je niet eens een beeld kunt vormen van wie wat van jou weet?
6 Computers in het (basis)onderwijs
Minister Hermans van Onderwijs zit met een nare kwestie. Zijn voorganger Ritzen heeft het basisonderwijs extra computers beloofd. Wel een op de tien leerlingen. Hermans lijkt die belofte niet uit te willen voeren.
Er is al jaren nogal wat mis met de computers in het onderwijs, met name op de basisscholen. In de jaren tachtig is het begonnen. Enthousiaste hobbyisten namen P2000's, Commodores 64, BBC's of Spectrums mee naar school. Ze maakten er in de avonduren allerlei programmaatjes voor, waarvan de meeste het hobbyistenniveau niet ontstegen en waren bezig aan de automatisering van het onderwijs. Toen bepaalde voormalig minister Deetman dat de PC standaard zou worden; hij noemde er zelfs drie merknamen bij: IBM, Tulip en Philips. Volgens een bepaald verdeelsysteem kregen scholen 286's en later 386. Meteen werden er plannen gemaakt voor de professionalisering van de leerkrachten. Iedereen fatsoenlijk opleiden was te duur en daarom mochten per school zich enkelen bekwamen in Dos en WP. Zij werden 'activiteitenbegeleiders', wat die naam ook inhoudt. Zij moesten naast hun dagelijkse taken in de klas en in de school ook nog voor de computers zorgen, programma's en randapparaten aanschaffen en installeren en collega's bijscholen. Thans is het zo dat de kater overblijft. Hulpvaardige ouders hebben nogal wat afgeschreven apparaten op scholen gedumpt, Dos werd opgevolgd door Windows 3.x en dat weer door Windows 95 en nu Windows 98, er is een groot tekort aan goede programmatuur, het millenniumprobleem is, ook op scholen, nog lang niet opgelost, leerkrachten, zelfs directeuren, zijn uren bezig met oplossen van soft- en hardwareproblemen, lang niet alle leerkrachten zijn in staat computers te gebruiken en doen het dan ook niet, werkgroepen van goedbedoelende, hulpvaardige, halfdeskundige ouders worden ingeschakeld en de onoverzichtelijkheid neemt alleen maar toe. Mensen die deskundig zijn in het geven van les treden op als systeembeheerder en hebben geen professionele visie op dat wat er gebeuren moet.
Ik heb daarom de volgende vragen:
Wanneer ziet men de automatisering in het basisonderwijs eens voor vol aan.
Wanneer wordt er eens werk gemaakt van goede en betaalbare software voor in de klas.
Wanneer komt er eens een eenvoudig, stabiel, betrouwbaar en constant besturingssysteem.
Wanneer stelt met een tamelijk goedkope (assistent)systeembeheerder aan.
7 Imperialisme
Ik weet het exacte percentage niet, maar ik ga er vanuit dat 95 procent van de personal computers draait onder Windows en dat het resterende deel ingenomen wordt door, in alfabetische volgorde, Acorn, Apple, BeOs, Linux, OS/2, Unix, Windows NT en een mij onbekende rest. Waarom is die verhouding zo raar? Zijn de producten van Microsoft zo goed of zijn die andere inferieur. Naar mijn mening wordt het succes van Microsoft niet verklaard door de kwaliteit en ook niet door een bijzonder goede marktstrategie. En de kwaliteit van de overigen is dusdanig hoog dat die niet het kleine aandeel verklaart.
Toen ik in 1983 of daaromtrent mijn BBC kocht, was het aanbod van verschillende computertypen groter dan nu. Denk aan Acorn, Commodore, ZX81, Spectrum, IBM en een enkele kloon, Texas Instruments, de Nederlandse Aster, TRS-80, Apple, Atari, Exidy Sorcerer etc. En er werd flink op los gehobbied. Toch is de (IBM)kloon, met Intel-processor en besturingssysteem van Microsoft zo dominant geworden. Dat heeft voor- en nadelen. Een voordeel is dat zo'n grote markt zekerheid schept. Automatisering en computergebruik zijn nog erg nieuw; een kleine twintig jaar. En wie overweegt een computer te gaan gebruiken en weinig weet heeft waar hij aan begint, speelt op zeker en schaft aan wat de meeste garantie biedt. En dat zijn de spullen die je op de hoek koopt, zodat je snel hulp krijgt in geval van problemen.
Een ander voordeel is die van de standaardisatie. Ontwikkelaars van software hoeven niet voor tien verschillende besturingssystemen te schrijven. De investering in tijd en geld is groot en een grote markt maakt een redelijke verdienste mogelijk.
Toch zijn er ook grote nadelen: ik vind ze zelfs bijna onoverkomelijk. Voor de grote groep PC-gebruikers is er vrijwel niets anders. Men weet ook niet dat er iets anders is. Dat schept een bijzonder eenzijdig beeld. Er is in de automatisering, in de computerwereld, veel meer te vinden en andere opvattingen zijn zeker zo interessant, misschien wel interessanter. Een ander nadeel is dat van de kwetsbaarheid van de mono-cultuur. Eén virus of andere malware kan een heel machinepark onbruikbaar maken.